3 loại thực phẩm quen thuộc trong bếp nhiễm đầy vi nhựa: Người Việt vẫn vô tư ăn hàng ngày, có món chứa trung bình gần 200.000 hạt nhựa/gam

Vi nhựa, những mảnh nhựa nhỏ hơn 5mm vốn được coi là mối nguy hại âm thầm đối với sức khỏe. Không chỉ hiện diện trong đại dương hay không khí, chúng còn xuất hiện ngay trong những loại thực phẩm quen thuộc hàng ngày, từ rau củ quả, muối cho đến gạo. Điều này đồng nghĩa với việc, nguy cơ con người vô tình hấp thụ vi nhựa qua bữa ăn thường nhật cao hơn nhiều so với tưởng tượng.

1. Một số loại rau củ quả

Một nghiên cứu của Đại học Catania (Ý) cho thấy, nhiều loại rau củ quả phổ biến đều chứa vi nhựa. Cụ thể, táo được phát hiện có lượng vi nhựa cao nhất với trung bình 195.500 hạt/gram; lê đứng ngay sau với khoảng 189.500 hạt/gram. Ngay cả những loại rau được xem là bổ dưỡng như cà rốt, súp lơ xanh hay rau diếp cũng ghi nhận mức độ nhiễm nhựa đáng kể.

Theo các nhà khoa học, nguyên nhân là do rễ cây có khả năng hấp thụ vi nhựa và thậm chí cả các hạt nhựa kích thước nano từ đất hoặc nguồn nước ô nhiễm. Điều này đồng nghĩa, khi ăn một miếng táo hay rau củ bất kỳ, chúng ta gần như chắc chắn đang đưa hạt vi nhựa vào cơ thể.

Sion Chan, nhà vận động của Văn phòng Greenpeace Đông Á, tổ chức hoạt động vì môi trường tại Hồng Kông (Trung Quốc) nhấn mạnh: “Việc giảm sử dụng nhựa trong chuỗi cung ứng thực phẩm có thể giúp giảm đáng kể lượng vi nhựa mà con người tiêu thụ. Càng ít sử dụng nhựa, chúng ta càng ít ăn phải vi nhựa.”

2. Muối - “gia vị quốc dân”

Không chỉ rau củ, ngay cả muối – loại gia vị quen thuộc trong mọi gian bếp – cũng chứa một lượng đáng kể hạt vi nhựa.

Năm 2020, Hội đồng Người tiêu dùng tại Hồng Kông công bố kết quả kiểm nghiệm: 20% mẫu muối trên thị trường có vi nhựa, với hàm lượng dao động từ 114 đến 17.200 mg/kg. Đáng chú ý, một số mẫu muối được phát hiện có vi nhựa xuất phát trực tiếp từ bao bì Polypropylene (PP) – loại nhựa đóng gói phổ biến hiện nay.

Trước đó, nghiên cứu năm 2018 của Đại học Quốc gia Incheon (Hàn Quốc) phối hợp Greenpeace Đông Á tiến hành khảo sát 39 thương hiệu muối tại 21 quốc gia. Kết quả: hơn 90% mẫu muối có chứa vi nhựa.

Dựa trên mức tiêu thụ muối trung bình 10g/ngày, các nhà khoa học ước tính, mỗi người có thể hấp thụ khoảng 20.000 hạt vi nhựa mỗi năm chỉ riêng từ loại gia vị tưởng chừng vô hại này.

3. Gạo

Gạo - nguồn lương thực chính của hàng tỷ người, loại thực phẩm dường như không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày của người Việt chúng ta cũng được ghi nhận nhiễm vi nhựa.

Theo nghiên cứu của Đại học Queensland (Úc), với 100g gạo (tương đương nửa bát), người ăn có thể đồng thời hấp thụ từ 3 đến 4 mg nhựa. Đặc biệt, ở gạo ăn liền, con số này tăng vọt lên khoảng 13 mg cho mỗi khẩu phần.

Các nhà nghiên cứu khuyến nghị, việc vo gạo trước khi nấu có thể giúp giảm tới 40% lượng vi nhựa, đồng thời loại bỏ được một phần asen vô cơ – hợp chất có khả năng gây ung thư vốn hiện diện trong gạo.

Vì sao vi nhựa xuất hiện trong thực phẩm?

Vi nhựa thường bắt nguồn từ các sản phẩm nhựa dùng một lần như bao bì siêu thị, túi nylon, lưới đóng gói hoa quả… Khi bị thải bỏ, nhựa khó phân hủy mà chỉ vỡ vụn thành các hạt ngày càng nhỏ.

Do kích thước quá bé, chúng dễ dàng lọt qua hệ thống xử lý nước thải, xâm nhập ra đại dương. Tại đây, sinh vật phù du và động vật thân mềm hấp thụ trực tiếp, từ đó đi vào chuỗi thức ăn. Với thực vật, rễ cây hấp thu vi nhựa từ đất hoặc nguồn tưới tiêu bị ô nhiễm.

Nói cách khác, từ đại dương cho đến cánh đồng, vi nhựa đã trở thành một phần trong hệ sinh thái, và cuối cùng quay lại bàn ăn của con người.

Tác hại tiềm ẩn với sức khỏe

Tác động của vi nhựa đối với sức khỏe con người ngày càng được quan tâm. Theo CNN, một nghiên cứu công bố tháng 3/2024 cho thấy, những người có hạt vi nhựa hoặc nano nhựa trong động mạch cảnh có nguy cơ đau tim, đột quỵ hoặc tử vong cao gấp đôi so với người không có.

Ở môi trường tự nhiên, vi nhựa đã được chứng minh gây hại cho hệ tiêu hóa của cá, làm biến dạng ruột. Với con người, mối nguy hiểm không chỉ dừng lại ở bản thân hạt nhựa mà còn đến từ các hóa chất đi kèm. Vi nhựa có thể mang theo phụ gia độc hại, chất làm dẻo, thậm chí bám dính các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy như thuốc trừ sâu. Điều này đặt ra rủi ro nghiêm trọng đối với hệ tim mạch, miễn dịch, nội tiết và lâu dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư.

Từ rau củ, muối cho đến gạo, 3 loại thực phẩm gần như không thể thiếu trong bữa cơm hàng ngày đều bị phát hiện chứa vi nhựa. Thực tế này gióng lên hồi chuông cảnh báo rằng, vấn đề ô nhiễm nhựa đã len lỏi vào từng ngóc ngách của đời sống, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người.

Để giảm thiểu nguy cơ, các chuyên gia kêu gọi cắt giảm tối đa nhựa dùng một lần trong chuỗi cung ứng thực phẩm. Về phía người tiêu dùng, việc rửa kỹ, vo sạch, lựa chọn thực phẩm từ nguồn uy tín cũng là cách để hạn chế phần nào lượng vi nhựa đi vào cơ thể.

Vi nhựa từng được coi là hiểm họa xa xôi ngoài đại dương, nhưng nay, nó hiện diện ngay trong bữa cơm gia đình. Nhận diện sớm và hành động quyết liệt là cách duy nhất để giảm thiểu mối đe dọa vô hình này.

(Theo CNN, Greenpeace)